Pytania i odpowiedzi

Niestety, często na wczesnym etapie choroby wątroby nie występują żadne zauważalne objawy ani sygnały ostrzegawcze.
Jeśli jednak występują którekolwiek z wymienionych poniżej objawów, mogą one wskazywać na chorobę wątroby. Oczywiście nie zawsze dany objaw świadczy o chorobie wątroby, ale zawsze przyczyna jego występowania powinna zostać wyjaśniona.

• przewlekłe zmęczenie
• zaburzenia koncentracji
• zaburzenia snu
• uczucie ucisku, tkliwość lub ból w prawej górnej części brzucha
• wzdęcia
• utrata apetytu
• krwawienia z nosa lub skłonność do powstawania siniaków

• problemy z pamięcią
• zwiększona drażliwość
• swędzenie całego ciała
• żółtaczka, czyli zażółcenie skóry i oczu
• ciemny mocz i jasny stolec

Infekcje wirusowe:
Wirusowe zapalenie wątroby (WZW). Jest wywoływane przez różne wirusy zapalenia wątroby (A, B, C, D, E).

Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A):
Do zakażenia dochodzi głównie poprzez skażoną wodę i żywność, szczególnie w krajach o złych warunkach higienicznych. Jest to choroba o ostrym przebiegu.  Dostępne są szczepienia zapobiegawcze.

Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B):
Zakażenie przenoszone jest głównie przez krew, produkty krwiopochodne, dożylne zażywanie narkotyków i kontakty seksualne. W 5-10% przypadków choroba ma przewlekły przebieg, a jej konsekwencją może być marskość wątroby. Dostępne są szczepienia zapobiegawcze.

Wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW C):
Przenoszenie jak w przypadku zapalenia wątroby typu B. Przewlekły przebieg choroby występuje nawet w 80% przypadków. Częstą konsekwencją jest marskość wątroby.

Wirusowe zapalenie wątroby typu D (WZW D):
Występuje tylko w połączeniu z zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu B.

Jakie są objawy wirusowego zapalenia wątroby?
Oprócz dość rzadko występującej żółtaczki, objawy wirusowego zapalenia wątroby (typu A) są niespecyficzne lub w ogóle nie występują. W wielu przypadkach ostre wirusowe zapalenie wątroby jest błędnie interpretowane jako „grypa” lub „choroba jelit”.
W przewlekłym wirusowym zapaleniu wątroby chory nie ma objawów przez dłuższy czas. Oprócz zwiększonej aktywności aminotransferaz, przewlekłe zapalenie wątroby może objawia
się również zmniejszoną wydolnością, zmęczeniem, zaburzeniami nastroju, bólem stawów i wzdęciami.

Terapia przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby ma na celu wyeliminowanie wirusa i normalizację czynności wątroby.

Alkohol:
Osoby pijące zbyt dużo alkoholu regularnie uszkadzają wątrobę. Alkohol powoduje stłuszczenie wątroby. Może to prowadzić do rozwoju marskości wątroby.

Według powszechnie przyjętych zaleceń osoby zdrowe nie powinny spożywać więcej niż:
Kobiety: 20 g alkoholu dziennie (co odpowiada 0,5 l piwa lub 1 kieliszek wina)
Mężczyźni: 40 g alkoholu dziennie (co odpowiada 1 l piwa lub 2 kieliszki wina)

Nadwaga / cukrzyca typu 2:
Jeśli metabolizm tłuszczów jest zaburzony przez nadwagę lub cukrzycę typu 2, może wystąpić nadmierne gromadzenie tłuszczu w komórkach wątroby. Jeśli podstawowa choroba nie jest leczona, może rozwinąć się niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD), która po pewnym czasie przechodzi w niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (NASH).

Zaburzenia metaboliczne:
Przykładem może być nieprawidłowe magazynowanie żelaza w wątrobie. Jest to choroba genetyczna, dziedziczna. Innym przykładem może być choroba Wilsona – również dziedziczna – polegająca na nieprawidłowym okładaniu się miedzi w różnych narządach, szczególnie na jej zwiększonym magazynowaniu w wątrobie. W obu przypadkach bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie i leczenie, aby zapobiec ciężkiemu uszkodzeniu wątroby i rozwojowi marskości wątroby w przyszłości.

Leki i toksyny chemiczne:
Mogą bezpośrednio uszkadzać komórki wątroby, prowadząc do ich martwicy (obumarcia). Mogą też powodować zapalenie wątroby lub prowadzić do stłuszczenia wątroby. Mogą również uszkadzać wewnątrzwątrobowe drogi żółciowe, powodując utrudnienia w przepływie żółci, czyli tzw. cholestazę. Rodzaj i nasilenie uszkodzenia wątroby zależy od rodzaju i ilości substancji toksycznej, ale też od płci, wieku oraz indywidualnych predyspozycji danej osoby.

W większości przypadków odstawienie leku lub wyeliminowanie substancji toksycznej prowadzi do regeneracji wątroby. Jeśli jednak tak się nie stanie, toksyny chemiczne i leki mogą doprowadzić do ciężkiej niewydolności wątroby i śmierci.

Cholestatyczne choroby wątroby:
Pierwotna żółciowa marskość wątroby (PBC) to przewlekłe zapalenie dróg żółciowych wątroby, które prowadzi do zniszczenia małych kanalików żółciowych znajdujących się pomiędzy zrazikami wątroby. Powoduje to uszkodzenie wątroby i z biegiem lat prowadzi do marskości. Przyczyna jest nadal nieznana, ale brane są pod uwagę reakcje immunologiczne.
Pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych (PSC) to przewlekłe, bliznowaciejące zapalenie wewnętrznych i zewnętrznych dróg żółciowych, prowadzące do ich zwężenia i zastoju żółci w wątrobie, a w konsekwencji do rozwoju marskości wątroby. Podobnie jak w przypadku PBC , prawdopodobną przyczyną są reakcje immunologiczne.

Stłuszczenie wątroby oznacza, że ​​zawartość tłuszczu w komórkach wątroby (hepatocytach) jest znacznie zwiększona. To sprawia, że ​​wątroba jest większa i cięższa oraz nadaje jej „tłusto-żółty” kolor.

Stłuszczona wątroba jest zwykle wyrazem spożywania zbyt dużych ilości pokarmów i/lub nadmiernego spożycia alkoholu przez dłuższy czas. Zaburzenia metaboliczne, np. cukrzyca typu 2, również mogą być przyczyną stłuszczenia wątroby. Jeśli tylko 5 do 15% komórek wątroby jest stłuszczonych, mówi się o łagodnej, od 15 do 30% o umiarkowanej i od 30 do 50% od umiarkowanej do nasilonej stłuszczeniowej chorobie wątroby.

Stłuszczenie wątroby w mniejszym stopniu objawia się nieprawidłowymi wynikami badania krwi, a bardziej typowym „wzorem ultrasonograficznym”.

Leczenie stłuszczenia wątroby jest złożone. Lekarz w pierwszej kolejności stara się wyeliminować przyczyny, natomiast pacjent musi być skłonny do zmiany diety i stylu życia w dłuższej perspektywie, w tym abstynencji alkoholowej. Lekkie stłuszczenie wątroby jest w większości nieszkodliwą chorobą, którą można wyleczyć. Jednak stłuszczenie wątroby może stać się zagrożeniem, jeśli przyczyny nie zostaną wyeliminowane, a jej postęp nie zostanie zahamowany. W dłuższej perspektywie może to prowadzić do marskości wątroby z nieodwracalnymi uszkodzeniami w budowie i funkcji tego narządu.

Jest to stan, w którym na skutek długo działających czynników szkodliwych lub niektórych przewlekłych chorób wątroby zwiększa się ilość tkanki łącznej w wątrobie – dochodzi do zwłóknienia wątroby. Niewielkie zwłóknienie wątroby nie powoduje żadnych dolegliwości i jest często rozpoznawane u starszych pacjentów.

Niektóre przewlekłe, postępujące choroby wątroby prowadzą do ciężkiego zwłóknienia wątroby, które następnie prowadzi do marskości. W przeciwieństwie do zwłóknienia wątroby, marskości wątroby nie można już cofnąć.

Najczęstszym następstwem przewlekłej choroby wątroby jest marskość wątroby, która obejmuje cały narząd. Komórki wątroby są coraz bardziej niszczone. Wątroba próbuje zrekompensować tę utratę poprzez tworzenie nowych komórek, ale także poprzez bliznowacenie tkanki łącznej. Jednak ta zastępcza tkanka nie może w pełni przejąć funkcji zdrowej wątroby. Funkcje wątroby są trwale zaburzone. W miarę postępu tego procesu wątroba twardnieje, staje się guzkowa i ostatecznie kurczy się. W wyniku tego zniszczenia struktury wątroby dopływ krwi do wątroby jest również poważnie upośledzony, tak że krew z żyły wrotnej i tętnicy wątrobowej nie może już swobodnie przepływać przez wątrobę, co powoduje nadciśnienie wrotne.

Marskość wątroby jest wspólnym końcowym etapem różnych chorób wątroby!

Marskość wątroby to powoli postępujący proces niszczenia wątroby, charakteryzujący się następującymi cechami:

• komórki wątroby giną
• nowe komórki zastępcze i tkanka łączna powstają w nieprawidłowy sposób
• wątroba twardnieje, staje się guzkowta i może się kurczyć
• funkcje wątroby są poważnie uszkodzone
• mogą wystąpić powikłania, np. zaburzenia funkcjonowania mózgu (encefalopatia wątrobowa), nadciśnienie wrotne, krwawienie z żylaków przełyku i żołądka, wodobrzusze, niewydolność nerek, skłonność do krwawień, a nawet rak wątroby.

Zadaniem wątroby jest m.in. metabolizowanie (czyli przekształcanie) związków chemicznych pozyskanych z przyjmowanych pokarmów, które wraz z krwią żyły wrotnej dostają się do wątroby z przewodu pokarmowego, jak również detoksykacja (czyli unieszkodliwianie) substancji toksycznych, które tą sama drogą trafiają do wątroby.

Jeśli w wyniku choroby/uszkodzenia wątroba nie może prawidłowo pełnić tych funkcji, a szczególnie detoksykować niektórych szkodliwych substancji (np. amoniaku wytwarzanego w jelitach), to dochodzi do wystąpienia poważnych konsekwencji – zaburzeń funkcjonowania mózgu. Jest to nazywane encefalopatią wątrobową.

Pierwsze objawy encefalopatii wątrobowej to:

• trudności w koncentracji
• wydłużenie czasu reakcji
• pogorszenie pamięci
• zaburzenia motoryczne (np. drżenie rąk, zmiany w charakterze pisma)
• wahania nastroju i zmiany w zachowanu

Jeśli objawy te występują u osób z przewlekłą chorobą wątroby (szczególnie marskością), należy rozważyć rozpoznanie encefalopatii wątrobowej. Dalsze badania mogą pomóc potwierdzić diagnozę.

Należy leczyć już wczesne stadia encefalopatii wątrobowej. Po pierwsze, należy podjąć próbę wyleczenia podstawowej choroby wątroby, aby w ten sposób przywrócić prawidłowe funkcjonowanie wątroby, szczególnie w zakresie detoksykacji szkodliwych substancji.

Istnieją także odpowiednie opcje terapeutyczne, jak np. podawanie leku zawierającego dwa specyficzne aminokwasy, które wspomagają funkcję detoksykacyjną wątroby, szczególnie w zakresie unieszkodliwiania toksycznego amoniaku. W ten sposób można szybko i skutecznie wyeliminować lub zmniejszyć objawy encefalopatii wątrobowej.

Więcej informacji o encefalopatii wątrobowej znajdziesz TUTAJ

Niektóre białka (enzymy) odgrywają ważną rolę jako biokatalizatory w procesach metabolicznych w wątrobie. Rutynowo oznaczane enzymy (potocznie określane jako „próby wątrobowe”) wskazują jedynie na uszkodzenie wątroby, nie mówią jednak nic o rodzaju choroby wątroby. 

nterpretacja oznaczonych wartości enzymów wymaga doświadczenia lekarskiego, ponieważ niektóre enzymy, ważne dla diagnostyki chorób wątroby, występują również w komórkach innych narządów. Dlatego mogą ulec zmianie także w przebiegu innych chorób. Decydujące znaczenie ma łączna ocena wyników badania różnych enzymów i ich interpretacja w kontekście wyników innych badań wątroby.

Prawidłowe wartości niektórych enzymów badanych w procesie diagnozowania wątroby znajdziesz TUTAJ.

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowych wartości badanych parametrów, zaleca się powtórzenie badania po upływie miesiąca.